Parlaq Gülüşün Sirləri: Diş Sağlamlığınızı Qoruyun

Yaşlandıqca qidaların qəbulu zamanı diş və diş ətlərinin gücünün azaldığını müşahidə edə bilərsiniz. Bunu həm də dadlı xörəkləri yeyən zaman istədiyiniz ləzzəti ala bilməməkdə görmək mümkündür. İnsanların hər yaş dövründə diş xəstəlikləri ilə üzləşməsi gözləniləndir. Amma bu problemlərin aradan qaldırılmasına başlamaq isə hər kəsin öz əlindədir. Çünki dişlərə qulluq həyat sağlamlığı üçün vacib məsələlərdəndir. Bu məqalə yaşlandıqca dişləri və diş ətlərini sağlam saxlamağa kömək edəcək məsləhətlər təqdim edir.

Dişlər mina adlanan sərt bir xarici örtüklə örtülmüşdür. Hər gün dişlərdə diş lövhəsi adlanan nazik bakteriya təbəqəsi yığılır. Lövhədəki bakteriyalar minaya zərər verə bilən və boşluqlara səbəb ola biləcək turşular istehsal edir. Dişləri fırçalamaq və diş ipindən istifadə etmək çürümənin qarşısını ala bilər, lakin boşluq yarandıqdan sonra diş həkimi daha çox zədələnməmək üçün onu plombla düzəltməlidir.

Dişləri çürümədən qorumaq üçün, xüsusən də diş çürüməsi riski daha yüksəkdirsə və ya hər hansısa səbəbdən ağız quruluğu problemi yaşanırsa flüorlu diş pastasından istifadə etmək lazımdır. Diş həkimi və ya diş gigiyenist flüor müalicəsini tövsiyə edə bilər və ya evdə flüorlu gel və ya ağız yaxalamaqdan istifadə etməyi məsləhət görə bilər.

Ağızdakı sağlamlığın vəziyyəti ilə demans riski arasındakı əlaqə üçün artan sübutlar

Tədqiqatlar ağızdakı sağlamlığın vəziyyəti ilə demans riski arasında əlaqə olduğunu sübut edir. 2020-ci ildə alimlər 6000-dən çox yaşlı nəslin nümayəndəsi üzərində uzunmüddətli tədqiqat aparıb və aşkar ediblər ki, diş əti xəstəliyi və ağız infeksiyası əlamətləri olanlarda alzheimer və ya demans (yaddaş pozğunluğu) ehtimalı daha çoxdur. 2021-ci ildə aparılan daha bir araşdırma ilə diş itkisi olan yaşlı şəxslərdə koqnitiv pozğunluq və demans riskinin daha yüksək olduğu və bu riskin hər bir itkin dişlə artdığı sübuta yetirilib. Bununla belə, dişləri əskik olan, lakin protezlərdən istifadə edən iştirakçılarda təbii dişləri əskik olmayan iştirakçılarla müqayisədə demans riski əhəmiyyətli dərəcədə yüksək olmayıb. Tədqiqatçılar hələ də ağız sağlamlığı problemlərinin həyatın sonrakı dövrlərində idrak sağlamlığı ilə necə əlaqəli ola biləcəyini müəyyən etmək üçün çalışırlar.

Diş əti xəstəliyi

Diş əti xəstəliyi diş əti xətti boyunca və altında lövhə yığıldıqda başlayır. Lövhə dişləri yerində saxlayan diş ətinə və sümüyə zərər verən infeksiyaya səbəb ola bilər. Gingivit adlanan diş əti xəstəliyinin yüngül forması diş ətlərində qanaxma ehtimalını artıra bilər. Gingivitin müalicə metodları ilə qarşısını almaq mümkündür.

Periodontit adlanan diş əti xəstəliyinin daha ağır forması diş həkimi tərəfindən müalicə olunmalıdır. Müalicə edilməzsə, bu infeksiya diş ətlərində ağrılara və qanaxmalara, ağız qoxusuna, ağrılı çeynəmə problemlərinə və hətta diş itkisinə səbəb ola bilər.

Diş əti xəstəliklərinin qarşısını almaq üçün dişləri gündə iki dəfə flüorlu diş pastası ilə fırçalamaq və təmizləmək lazımdır. Bununla yanaşı, müayinə və təmizlik üçün müntəzəm olaraq diş həkiminə baş çəkmək tövsiyə olunur.

Dişlərə qulluq həm də qida qəbulu vasitəsilə həyata keçirilir. Buna görə də yaxşı balanslı bir pəhriz yemək, siqareti tərgitmək şiddətli tövsiyə olunur. Çünki siqaret diş əti xəstəliyi riskini artırır.

Ağız sağlamlığı alzheimer və ya demans problemi olan yaşlı insanlar üçün çox vacibdir.

Yaşlandıqca əskik və ya zədələnmiş dişləri təmir etmək və ya dəyişdirmək üçün bir neçə variant var.

Kronlar zədələnmiş dişləri gücləndirməyə və görünüşünü yaxşılaşdırmağa kömək edən diş örtükləri və ya qapaqlardır. Kronlar həmçinin körpüləri bağlamaq, zəif dişləri qırılmadan qorumaq və ya artıq qırılmış dişi bərpa etmək üçün istifadə edilə bilər.

Sabit qismən protezlər olaraq bilinən körpülər təbəssüm edərkən dişlərarası boşluqları bağlamaq üçün əskik dişləri süni dişlərlə əvəz edir.

Diş implantları xəstəlik və ya zədə səbəbindən bir və ya daha çox dişini itirmiş, lakin protez taxmaq istəməyən insanlar üçün bir seçim ola bilər.

Bəzən çox zədələnmiş dişləri və ya diş əti xəstəliyi səbəbindən itirilən dişləri əvəz etmək üçün çıxarıla bilən saxta dişlərə (protezlər) ehtiyac duyulur. Bir və ya daha çox çatışmayan dişləri əvəz etmək üçün qismən protezlər istifadə edilə bilər. Diş ətləri zamanla formasını dəyişdikcə, protezlərin düzəldilməsi və ya dəyişdirilməsi tələb oluna bilər.

Quru ağız

Ağız quruluğu ağəzı nəm saxlamaq üçün kifayət qədər tüpürcək olmadıqda baş verir. Bu, yemək, udmaq, dadmaq və hətta danışmağı çətinləşdirə bilər. Quru ağız diş çürüməsi, ağız boşluğunun göbələk infeksiyası riskini artıra bilər.

Bir çox dərmanlar bu problemə səbəb ola bilər: məsələn, yüksək qan təzyiqi, depressiya və sidik kisəsinə nəzarət problemləri üçün qəbul edilən dərmanlar. Ağız quruluğu xəstəliyi ilə üzləşən şəxslər dərhal həkimə müraciət etməlidir. Çünki bunun həll yolu yalnız müalicə vasitəsilə aparıla bilər.

Ağız xərçəngi

Ağız xərçəngi ağız və ya boğazın hər hansı bir hissəsində, o cümlədən dildə başlaya bilər. Ağız xərçəngi 40 yaşdan yuxarı insanlarda daha çox olur və kişilərdə qadınlara nisbətən daha çox inkişaf edir.

Ağız xərçəngi riskinizi bir neçə yolla azalda bilərsiniz:

• Siqaret kimi tütün məmulatlarından istifadə etməyin.
• Spirtli içkidən çəkinin və ya çox az miqdarda və çox nadir hallara için.